Sharona Ceha is mede-initiator van en verbinder bij Nederland Kantelt, dat ze samen met Jan Rotmans eind 2014 heeft opgericht. Hiervoor werkte ze al met hem bij de Stichting Urgenda.

Waarom moest er naast Urgenda, dat zich bezighoudt met vraagstukken rondom duurzaamheid, Nederland Kantelt komen? Sharona: “Het gaat over de andere sectoren, zoals onderwijs, zorg en de financiële sector. Over alles wat er in Nederland gebeurt. Ik ben een pionier. Ik hou van nieuwe dingen op de wereld zetten. Toen Jan Rotmans vertelde over kantelaars in de Tegenlicht aflevering van maart 2014 begonnen we allemaal een beetje te lachen, maar toen zei hij ‘geef mij 15 kantelaars en ik verander Nederland’. Ik ben toen gaan praten met Jan Rotmans. We wilden absoluut niet een soort van Urgenda starten, maar juist de beweging faciliteren . Heel nieuwerwets. We zijn geen instituut of organisatie, maar een netwerk van mensen die de beweging faciliteert.

Alleen roepen werkt niet

Het is natuurlijk niet zo dat bij Nederland Kantelt alles maar uit de lucht komt vallen en gewoon gebeurt. Sharona: “Alleen roepen werkt niet, het moet wel wat meer bestendigheid krijgen. Systeemverandering is extreem weerbarstig. Jan Rotmans is de visionair en hij is altijd bezig om het woord te verkondigen over Nederland Kantelt. Wij maken het manifest zichtbaar. Dat doen we op allerlei manieren, met name door storytelling, door mensen te inspireren, met allerlei vernieuwingsvoorbeelden van over de hele wereld. Ik organiseer, coördineer, faciliteer, verbind.”

Te statisch

Het is ook belangrijk om zo te werken. Niet alleen om praktische redenen, ook om de beweging levend en dynamisch te houden. Sharona: “We hebben geen geld voor een kantoor en organisatie. Ik geloof ook niet meer in kantoren en top-down organisaties, zeker niet als we het over dit soort vernieuwing hebben. Deze vernieuwing zie je overal op allerlei plekken en niveaus bovendrijven. Het is te statisch om op één plek te zitten. Verbinders zijn niet sector of plaatsgebonden, dat is een talent van iemand.”

Buurtzorg en Zorgeloos

Voorbeelden van inspirerende vernieuwingen en daadwerkelijk kanteling weet Sharona genoeg.  Ze noemt Buurtzorg, van Jos de Blok, een organisatie die helemaal decentraal georganiseerd is. Hier bepalen de werknemers alles zelf, waarbij maatwerk, persoonsgericht werken en vakmanschap voorop staat. Sharona vult aan: “Naar aanleiding van zijn kennis en ervaring met Buurtzorg zijn we gestart met Zorgeloos. Dit gaat over vernieuwing in de zorg, waar heel veel mensen naar verlangen. We zijn nu een jaar bezig en inmiddels hebben 20.000 mensen zich aangesloten bij Zorgeloos. Die voelen ook dat het anders moet in de zorg. We willen een menselijker, eerlijker en goedkoper zorgstelsel. Dat spreekt veel mensen aan.”

De ‘makkie’

Andere voorbeelden zijn ook te vinden bij financiën, zoals een eigen, lokale munt. Sharona: “Makassarplein in Amsterdam-Oost heeft bijvoorbeeld de ‘makkie’. De makkie hoort bij het Makassarplein, het is een lokale munteenheid. Dit helpt veel mensen die weinig geld hebben. Ze gaan klussen doen en krijgen daarvoor een ‘makkie’. Met deze munten kunnen ze iets speciaals doen, zoals naar de bioscoop of naar het zwembad. Het zit in het financieel stelsel, maar eigenlijk ook in het sociaal stelstel omdat het mensen helpt die in armoede leven.” Want, zo stelt Sharona, als je beweging wilt creëren, dan kan je dat niet alleen in één sector doen. 

Waar te beginnen

Als je graag wil bijdragen aan deze kantelingsbewegingen, maar niet zo goed weet waar je moet beginnen heeft Sharona advies. “Begin de Facebookpagina te volgen. Of bel mij eens, ik krijg veel mensen in beweging. Het gaat daarnaast ook om een diepteonderzoek bij jezelf. Kijk eens om je heen, wat zie je? Waar verlang je zelf naar om aan bij te dragen? Als ik kijk naar mijn generatie en ik kijk naar de generatie van mijn kinderen, dan zie ik dat mijn kinderen het basisinkomen de meest normale zaak van de wereld vinden. Zij vragen zich af waarom dit nog niet bestaat. Daarnaast zie je vaak je dat een echte transitie waardegedreven is en vanuit iemand zelf komt. Het is een beweging van binnen naar buiten. ‘Ik voel aan mijn lijf dat er van alles moet veranderen’.”

Kleine stappen

En het is vaak persoonlijk. Je moet gaan denken vanuit je eigen situatie. Sharona: “Soms zit je in je werk in een heel oud systeem, of je ziet dat je kinderen naar school gaan en zich daar helemaal ongelukkig voelen, of je ziet dat er in jouw wijk geen mogelijkheden zijn tot afvalscheiding. Als er iets is dat je echt stoort in je wijk, ga er dan mee aan de slag. Heel simpel, maak je huis duurzaam, zorg dat je energieverbruik afneemt, dat je je huis isoleert, dat je overweegt om bijvoorbeeld geen gas meer te gebruiken. Je kan allemaal van dit soort kleine stapjes zetten.”

De toekomst van Nederland

Er staat van alles te gebeuren in Nederland. De ontwikkelingen gaan volgens Sharona exponentieel snel, over vijf jaar staan er aantal zaken bovenaan de agenda. Sharona: “Dan is het zo helder dat het onderwijssysteem zoals we het nu kennen, met 30 in een lokaal hetzelfde onderwijs krijgen, echt niet meer werkt. Dat studenten en de mensen die onderwijs geven in opstand komen. Dat we veel meer zorg in de buurt hebben, wijkgebonden. Dat we ziekenhuizen hebben die de wijk bedienen. Het verlangen naar de menselijke maat wordt steeds groter. Er zullen daarom meerdere, kleinere plekken komen waar mensen terecht kunnen.”

En ook op andere gebieden staan veranderingen te wachten. “Met onderwijs gaan we een nieuwe beweging starten vanuit Nederland Kantelt, dat heet ‘wij maken het onderwijs’. Iedereen moet mee kunnen denken over hoe het onderwijs eruit moet komen te zien. Waar we het nu allemaal overlaten aan de overheid is het veel meer dat de maatschappij dit gaat bepalen. Verder zijn we bezig met de bouw, maar we zijn nog op zoek naar de Uber van de bouw. Dat is een oproep aan de lezers. Wie kent de Uber van de bouw?“

Dialoog en de beweging versterken

En wat kunnen we de komende tijd van Nederland Kantelt verwachten? “Veel meer in dialoog met de beweging. In het voorjaar zijn er dialogen gepland. Verder willen we veel meer samenwerken met andere vernieuwingsbewegingen. Elkaar versterken. Ook hebben we de academie ‘Van Vonk naar Vuur’, waar we samen willen leren over hoe we dat gaan doen. De why weten we, maar how? Hoe doen we dat en wat doen we dan? Hoe versterk je mensen om die beweging te creëren?”