“Ik zou eigenlijk econoom worden. Ik heb een paar jaar economie aan de HEAO gestudeerd, maar dat vond ik niets. Het draaide alleen maar om geld. Toen ben ik maar verpleegkunde gaan studeren. Mijn moeder was gezinsverzorgster en ik heb twee broers die verpleegkundige zijn. Het idee bij ons thuis was dat je iets moet betekenen voor elkaar en je geld zinvol moet besteden. Als ik terugkijk, is dat de basis voor de oprichting van Buurtzorg.”
“Dit is fantastisch”Buurtzorg
Toen Jos in een ziekenhuis ging werken dacht hij: ‘Wat is dit allemaal onhandig en bureaucratisch geregeld.’ Er werd niet gedacht vanuit de patiënt, maar vanuit de organisatie. Cijfers en resultaten waren belangrijker dan de patiënt en de zorgverleners. Hij wist: dat moest en kon anders.
“In 1986 begon ik als wijkverpleegkundige en dacht ik: ‘Dit is fantastisch.’ Ik ging gewoon op pad om mensen te helpen voor de lokale Kruisvereniging. Met de bestuurder ging ik een keer per jaar uit eten. Door het hele land had je kleine kantoren en uitleenpunten. Met collega’s vormde je een zelfsturend team. Er waren geen functioneringsgesprekken en beoordelingen, allemaal flauwekul. Hierdoor was je veel kritischer op elkaar. We waren stevige persoonlijkheden met een groot relativeringsvermogen. Je moest namelijk wel knap ingewikkelde dingen kunnen oplossen.”
Jos werd directeur bij een grote zorgorganisatie en zag wat er moest veranderen. De schaalvergroting, bureaucratisering en verzakelijking zaten menselijke zorg in de weg. Van binnenuit het zorgbedrijf veranderen bleek lastig. Daarom stapte Jos eruit en richtte hij in 2007 samen met drie vrienden en zijn vrouw Buurtzorg op.
“Uitgangspunt van Buurtzorg was de wijkverpleging van vroeger, maar wel op een moderne manier. Met zelfsturende teams van professionals, zonder management, in een zo plat mogelijke organisatie. Bij alles wat we doen, vragen we ons af: ‘Is dit de eenvoudigste manier?’ Alles staat in het teken van de relatie tussen professional en klant. Die moet in ere hersteld worden.”
Jos de Blok is een kantelaar, omdat hij op verschillende schaakborden tegelijk kan schaken. Hij schaakt met de minister en staatssecretaris over wetsaanpassingen, met grote zorgorganisaties over de vernieuwing van de zorg, maar hij schaakt ook op de werkvloer, waar hij nog geregeld in een van zijn teams meedraait. Hij is bescheiden en blijft trouw aan zijn filosofie die uitblinkt in eenvoud. Hij roeit tegen de stroom in, zijn Buurtzorg-filosofie is baanbrekend. Hij ligt in de clinch met zorgverzekeraars, hij heeft inmiddels meer dan 8.000 verpleegkundigen in dienst, meer dan 750 zelfsturende teams, met slechts enige tientallen mensen op de administratie en geen managers. Jos is al een aantal keren uitgeroepen tot beste werkgever. Zijn methode wordt op grote schaal gekopieerd, zowel in Nederland als daarbuiten, waar Buurtzorg ook actief is: van België tot Zweden en van Japan tot Amerika. Zo laat Jos de Blok als geen ander de thuiszorg kantelen.