Interview Nancy Hoffmann, Creative Action Now, CAN

Ze heeft moeite met hokjes en labels. ‘Ik wil me niet laten definiëren. Ik heb last van het feit dat deze samenleving je altijd duidelijk wil kaderen, je ergens wil indelen. Niet dat ik ongrijpbaar wil zijn of zo, maar ik vind het zo beperkend. Maar, ik geef toe, het is ook lastig. Ik schiet mezelf daarmee ook in de voet. Mensen weten niet goed waar ze je moeten plaatsen’.

Aan het woord is Nancy Hoffmann, mede-oprichter en bestuurslid van Stichting Creative Action Now (CAN). CAN wil dat kunst weer haar plek middenin de samenleving inneemt en wil daarbij helpen door talentvolle kunstenaars te verbinden aan opdrachtgevers die vast lijken te zitten in een probleem of uitdaging. Deze organisaties kunnen dan met behulp van de frisse blik van de kunstenaar èn medewerkers, buurtgenoten, deelnemers nieuwe en creatieve oplossingen op poten zetten. 
 
‘Creamolist, een woord dat we tijdens de strategiedag met NL Kantelt verzonnen, past misschien nog het beste bij mij. Er zit iets in van het afbreken van oude structuren en daar iets creatiefs en nieuws voor in de plaats zetten’
Hoffmann heeft, voordat zij in 2015 samen met kunstenaar Willum Geerts CAN oprichtte, over de hele wereld gewerkt. Als curator heeft zij onder meer zogenaamde ‘white cube tentoonstellingen’ opgezet. Hierbij wordt werk van buitenlandse kunstenaars uit de maatschappelijke context gehaald en tentoongesteld in een volledig witte ruimte. ‘Op deze manier kan het kunstwerk, ontdaan van elke connotatie, vrijelijk op de bezoeker inwerken. In andere opkomende landen viel het mij op, dat kunst een noodzakelijkheid heeft die we hier soms missen. Ik wil me nu op Nederland richten, hier aan de slag en al doende een ander, vrijer kader scheppen. Want eigenlijk zijn het niet zozeer de labels die mij dwarszitten; als wel de kaders die zij impliceren. Ik wilde en wil mijn curatorschap opnieuw uitvinden’. 

Hoe komt het dat de kunst zo losgezongen is van de samenleving? ‘Een moeilijke vraag’, maar volgens Hoffmann is het niet alleen te wijten aan het kapitalisme en de individualisering dat de kunst haar positie is kwijtgeraakt en steeds meer gezien wordt als ‘linkse hobby’; leuk hoor, maar van weinig economisch nut. ‘De kunstwereld heeft zich ook buiten die samenleving geplaatst; het moet allemaal heel mystiek, vaag en conceptueel. Ik snap heel goed dat de samenleving dan zegt; “huh, ik snap t niet”…waarom vindt men niet een creatieve manier om het uit te leggen? Als kunstenaars willen exposeren, waarom bijvoorbeeld niet in een supermarkt of bij een tankstation? Kunsteducatie is ook heel belangrijke manier om kunst weer terug te brengen in de maatschappij’. De afgelopen jaren is Hoffmann als docente verbonden geweest aan de Willem de Kooning academie en zij merkte daar dat de nieuwe generatie kunstenaars wel degelijk heel geëngageerd is en graag impact wil maken met kunst. 

Kunst en activisme, die combinatie past heel goed bij Nancy. En haar passie sluit volgens haar ook goed aan bij NL Kantelt. ‘Kunst kan helpen de wereld te veranderen. Voor mij heeft kunst de rol van gereedschap. Het is niet alleen inzetbaar als sociaal maatschappelijke lijm of juist als schuurmiddel, het is regelmatig een luis in de pels en contemplatief. Het zet je aan het denken, het zet mensen op een ander spoor soms. Je ziet bovendien vaak in landen waar het met de democratie wat minder gesteld is en actievoerders geen geweld willen gebruiken, dat kunstzinnige uitingen gezien worden als het ideale middel om een boodschap over te brengen. Het kapitalistische systeem zoals we dat nu hebben, heeft helemaal geen baat bij deze rol van kunst. Dat systeem wil geen creatief activisme’. Maar dat zal Nancy Hoffmann er niet van weerhouden met CAN de boel eens flink op te schudden. 

‘Met CAN betrekken we kunstenaars bij de problemen die er liggen. Steeds meer opdrachtgevers weten ons te vinden; bedrijven, non-profit organisaties, wijken. Soms is het voor de wat conservatieve organisaties met een vastgeroeste structuur moeilijk om zich over te geven aan de kunst. Het is vanuit het conservatieve perspectief lastig te zien of te berekenen wat het kan betekenen voor hun organisatie. Dan wordt het al snel ‘ja, maar….’ en dan gaan de hakken in het zand.’ Volgens Hoffmann vergt het aanpassingsvermogen en misschien een wat langere adem. ‘We beginnen met iets concretere dingen en doen daar wat wildere dingen bij. Zo heeft Willum Geerts bijvoorbeeld ‘de Dialoogtafel’ ontwikkeld, dat was heel concreet’.  Kunst kan helpen schakeltjes op diverse niveaus om te zetten. ‘Kunstenaars van CAN hebben bijvoorbeeld een performance gegeven aan het begin van een congres. Deelnemers snapten in het begin niet wat er gebeurde tot pas later die dag, dankzij een inhoudelijk verhaal van een van de sprekers, het kwartje viel. Het was heel mooi om mensen dingen te laten vòelen in plaats van alleen te laten weten en horen. Kunst doet bij toeschouwers, bezoekers en deelnemers een beroep op allerlei zintuigen’.

CAN heeft een uitgebreid netwerk, toch is het soms moeilijk om ergens binnen te komen, merkt Nancy. ‘Het is een heel nieuw speelveld dat je als ‘kunstbemiddelaar’ betreedt. Goede contacten zijn belangrijk. We netwerken dus veel. Soms is een potentiële klant heel enthousiast en wil men wel maar is er geen geld’. En hoewel geld verdienen geen drijfveer vormt voor stichting CAN, willen de kunstenaars wel graag betaald worden voor hun professionele inzet. En dat zorgt bij opdrachtgevers soms voor opgetrokken wenkbrauwen. ‘Kunstenaars, denkt men dan, die doen dit toch uit liefde, het is toch hun passie? We doen ze een plezier!’  De opdrachten voor bedrijven brengen geld in het laatje zodat CAN de kunstenaars die iets met minder kapitaalkrachtige klanten willen doen, ook kan betalen. ‘Ik werk veel met jonge, net afgestudeerde kunstenaars en die zijn blij met de ervaring en hoeven nog niet de hoofdprijs. Zij zijn ook zeer sociaal geëngageerd, dat is echt een heel sterke stroming. Ze willen dolgraag die functie van friskijker in de samenleving vervullen’. 

Bijt het elkaar niet, werken in de markt en tegelijkertijd activistisch zijn? ‘Hoewel ik van mening ben dat de kunsten ook voor een deel vergaand afhankelijk zijn van het marktsysteem en overheidsinfrastructuur, blijft kunst voor mij een vertegenwoordiging van het vrije. Ik bedoel dan de kunst in de breedste zin van het woord; beeldend, gesproken en geschreven woord, toneel, dans, fotografie. Inzet van beide kanten is nodig. Ik heb ook niet alle antwoorden, het is een ontdekkingstocht, ik heb alleen het vergezicht voor me. Het landschap verandert onderweg!’ En dat vergezicht is voor Nancy Hoffmann een betere wereld. 

Als ze toch een label op zichzelf moet plakken? ‘Ik heb mezelf kunstmakelaar genoemd,- rotwoord makelaar- , kunstadvocaat, – heeft ook negatieve connotatie- , bemiddelaar, art-mecanic, processor.  Creamolist, een woord dat we tijdens de strategiedag met NL Kantelt verzonnen, past misschien nog het beste bij mij. Er zit iets in van het afbreken van oude structuren en daar iets creatiefs en nieuws voor in de plaats zetten’. 

Verder in het bestuur van CAN: Willum Geerts, Paul van Laak