Je hebt hemelbestormers, mensen die met heel hun ziel en zaligheid het systeem van buitenaf willen veranderen. En je hebt de pragmatici die van binnenuit een transitie willen veroorzaken. Tot die laatste categorie behoort Guus Ydema, sinds medio 2013 directeur van Agem. Deze Achterhoekse energiemaatschappij is een samenwerking tussen 8 gemeentes in oostelijk Nederland. De wethouders zijn de bestuursleden – op afstand- en de gemeentes zijn de leden van de energiecooperatie. Bijzonder, volgens Ydema. ‘8 Gemeentes, wethouders dus, van allerlei politieke gezindten, die samen deze stap zetten en gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor de energietransitie, dat bestaat in Nederland nog niet. Je hebt burgerinitiatieven op dat gebied en grote energiemaatschappijen die duurzame energie opwekken. Maar iets als Agem is nieuw, een experiment.’
‘Onze hele economie is doordrenkt van kortermijndenken. Het bedrijfsleven en de politiek denken hooguit 4 jaar vooruit. Maar voor een echte transitie heb je tientallen jaren nodig.’Geen dure woorden of verheven theoriën over hoe die verandering tot stand zou moeten komen. Gewoon, nuchter, beide benen op de grond-mentaliteit. ’We werken nu nog met certificaten, voor duurzame energie opgewekt in de Achterhoek. En over een paar maanden hebben we ook onze eigen projecten in onder meer Berkelland. Er staan er nog 2 op de rol. Als we eenmaal daarmee ervaring hebben, kun je makkelijker opschalen, want dan weet je hoe de hazen lopen. Dat is ook onze rol: expertise verzamelen met projecten, laten zien dat het kan, inspireren.’
Verwar die nuchterheid niet met eenvoud. Want makkelijk is het niet. ‘Naar geschikte projecten hoeven we niet te zoeken, die komen naar ons toe. De businesscase, da’s een ander verhaal. Zo is de financiële structuur in Nederland is echt een probleem. Voor een aantal gemeentes hebben we dat opgelost via een crowdfund-actie. Omwonenden van zo’n dak worden dan eigenaar. Dat is mooi, maar er is ook een hoop administratieve rompslomp bij die lokale projecten: statuten, beschikkingen van de belastingdienst, allerlei contracten, vestigen van opstalrecht, aanbestedingstukken, onderhoudsovereenkomst en verzekering. Wij regelen alles, bundelen die expertise en zorgen er zo voor dat een vrijwilligersbestuur zo’n project bij ons kan doen.’
Het kortermijndenken is volgens Ydema de grootste belemmering. ‘Onze hele economie is daarvan doordrenkt. Voor een echte transitie heb je tientallen jaren nodig. Maar het bedrijfsleven en de politiek denken hooguit 4 jaar vooruit. Met creatieve, lokale samenwerking proberen we toch projecten van de grond te krijgen die een langere terugverdientijd hebben. Commerciële ontwikkelaars nemen daar de moeite niet voor of ze durven het niet aan. Wij wel. We bouwen ook aan lokale samenwerkingsverbanden die wat meer op vertrouwen gebaseerd zijn en niet alleen op snel geld verdienen.’
Van een heel andere orde is de aard van de Achterhoeker – en het Achterhoekse uitgestrekte land. ‘Het veelgeroemde noaberschap hier is mooi, maar richt zich in eerste instantie op het eigen dorp. Wat daarbuiten gebeurt, is al weer “verder van het bed”. Dus we moeten hard werken aan onze naamsbekendheid. Gecombineerd met de uitgestrektheid van het land is dat een behoorlijke opgave.’
Toch is Ydema optimistisch gestemd. ‘in 2030 moeten we hier in de Achterhoek energieneutraal zijn. De lat ligt hoog, maar het kan hier: we hebben maar 3% van de totale ruimte nodig om die doelstelling te halen Ruimtelijk gezien is dat dus realistisch.’