‘Het is mijn 26^ste boek’, is het antwoord van Jan Rotmans op de vraag van gespreksleider Natasja van den Berg hoeveel boeken hij inmiddels op zijn naam heeft staan. ‘Dit boek is denk ik mijn meest toegankelijke boek tot nu toe. Mijn moeder van 80 zal het ook kunnen volgen.’De presentatie van het boek ‘De Omwenteling’ vindt plaats in een volgestroomde De Balie in Amsterdam. Twee filosofen, Joke Hermsen en Henk Oosterling, beide door Jan bewonderd als persoon en om hun werk, zijn uitgenodigd om een reflectie te geven.

 

‘Dit nieuwste boek waarin de mens centraal staat, is positief, optimistisch over de samenleving. Het gaat over de kracht van de commons, de waardenomslag die gaande is en een nieuwe solidariteit’, zo begint Jan. Hij geeft aan dat er geen recept voor transitie te geven is, je kunt wel een aantal ingrediënten benoemen. Zo is het belangrijk onze angst onder ogen te zien. Reflexiviteit is ook zo’n ingrediënt: volg je wel je innerlijk kompas? Daarvoor heb je – zoals Joke Hermsen zo goed heeft verwoord in haar boek ‘Stil de Tijd’ – kairos-tijd in plaats van chronos-tijd nodig. ‘Wie wezenlijk wil veranderen moet eerst tot stilstand komen’, zo stelt Jan. Ook genieten van de weerstand en klein beginnen en ongewoon doen, zijn ingrediënten voor transitie, waarvan Jan in het boek voorbeelden van mensen heeft opgenomen die dat ook in de praktijk brengen.

Joke Hermsen geeft in haar reflectie aan dat ‘De Omwenteling’ het juiste boek is op het juiste moment. Ze complimenteert Jan ook met zijn heldere taalgebruik. Ze wijst op het spanningsveld tussen de denkende, politieke mens en de snelle technologische ontwikkelingen die op ons af komen. ‘Technofatalisme kan toeslaan, het idee dat we er geen grip meer op hebben’, zo stelt ze. ‘We hebben een tussentijd nodig. Een pauzestand. Niets doen. Wachten. De oude Grieken hebben daar een mooi woord voor: scholè’.

Henk Oosterling neemt het stokje over en opent met de zin dat ecologie gaat over zelfbewustzijn en technologie. ‘De grote vraag is of iedereen wel begrijpt wat er gebeurt. Het is echt urgent’. Hij ziet onderwijs als een opening voor transitie: als je de transitie wilt voorbereiden moet je niet pas beginnen op de universiteit, maar in het 1ste leerjaar van de basisschool. Hij maakt daar zelf in de praktijk werk van met Rotterdam Vakmanstad, waarin het aangeboden lessenpakket zich richt op vakmanschap zoals we dat kennen, in combinatie met 21^st century skills. ‘De grootste transitie is dat wij los moeten komen van het idee dat wij aan de top van de piramide moeten komen, we zullen in circulariteit moeten denken, in feedbackloops’, zo sluit Henk af.

 

Aan de tafel wordt het gesprek tussen de drie onder leiding van Natasja voortgezet. Het leidt tot een energieke, verbale en levendige discussie over de transitiestandpunten van deze drie verschillende mensen. Joke, de eloquente filosofe, Henk, de praktische filosoof en Jan, de ‘scientivist’; wetenschapper en activist. Net op het moment dat de eerste vragen vanuit de zaal opkomen wordt iedereen ingehaald door de chronos-tijd. Het gesprek en de ontmoeting wordt onder het genot van een drankje voortgezet aan de bar om het 26^ste boek van Jan Rotmans te vieren.

Niet geweest en toch nieuwsgierig? Hier kun je de boeklancering terugkijken.

Verslag: Tanja Abbas