Stad aan de haven, stad van klauwen uit de opgestroopte mouwen en niet lullen maar poetsen, of, om Jules Deelder te citeren: “Rotterdam is niet romantisch, heeft geen tijd voor flauwekul, is niet vatbaar voor suggesties, luistert niet naar slap gelul”. En juist daarom is het nu de hoogste tijd om Rotterdam te kantelen. Want, hoe hot & happening de stad volgens de Lonely Planet ook mag zijn, het is ook een stad met uitdagingen die er niet om liegen. Rotterdam voert namelijk ook allerlei minder coole lijstjes aan.

Zo is de stad de armste stad van Nederland; bijna een vijfde van haar inwoners leeft onder de armoedegrens. Het percentage kinderen dat in armoede opgroeit benadert eveneens de 20%. Rotterdam is ook de vuilste stad van het land met de hoogste concentratie stikstofdioxide en fijnstofdeeltjes in de lucht. Tevens voert zij de ranglijst aan voor wat betreft aantallen tienerzwangerschappen, geweldsmisdrijven, mensen met (ernstig) overgewicht en laagste levensverwachting. Kortom: de tijd voor gelikte beleidsplannen is geweest, er is voldoende water door de Maas gestroomd, op 27 mei was het woord aan de veranderingsgezinde Rotterdammers. Uit allerlei sectoren, uit het bedrijfsleven en vanuit de overheid kwamen enthousiaste Rotterdammers die dag met de mensen van Nederland Kantelt bijeen om elkaar te leren kennen, zich met elkaar te verbinden en oplossingen voor allerhande problemen te zoeken.

Rotterdam Kantelt wil een verbindend platform zijn voor Rotterdammers die constructieve ideeën en disruptieve plannen hebben om hun stad mooier, socialer, duurzamer te maken. Sharona Ceha, verbinder bij Nederland Kantelt, vindt het heel logisch om in een stad als Rotterdam te beginnen. “Heel Nederland moet kantelen, dus Rotterdam ook. Georganiseerd door mensen die op de plek zelf wonen, dat is het meest duurzaam. Dan krijg je gedragen veranderingen. Zij kennen de stad als geen ander.” Joyce Velu, verbinder op Finance, vult aan: “Ik denk dat steden cruciaal zijn in het creëren van verandering in deze tijd. Bestuur op stedelijk niveau heeft meer impact op mensen dan landelijk en de kleinere schaal maakt dat mensen daar ook echt het heft in eigen hand kunnen nemen. Rotterdam is voor mij overigens niet meer of minder belangrijk dan andere steden.”

Organisatoren Nancy Hoffmann, Erik Visser en Nynke Schaaf zijn er, ondanks de korte voorbereidingstijd, in geslaagd een inspirerende en gedreven club Rotterdammers op 27 mei naar het Maastheater te halen. Nancy Hoffmann: “Het viel ons in de aanloop naar deze dag op dat er al zoveel in de stad gebeurt maar dat niemand in contact staat met elkaar. Er is wel een ‘vaag van elkaar weten’ maar echt contact ontbreekt. En dus: dat er een behoefte lijkt te zijn aan de functie die Rotterdam Kantelt wil gaan vervullen. Iedereen reageerde ontzettend enthousiast!” 

De deelnemers, deze dag omgedoopt naar ‘Vlinders’, ‘Werkbijen’ en ‘Beren’, zwermden uit naar de verschillende bijenkasten. Daar werd, onder begeleiding van verbinders van Nederland Kantelt, gewerkt aan het benoemen van problemen en het gezamenlijk omhooghalen van creatieve oplossingen voor de Rotterdamse zorg, het onderwijs, de energiesector, de bouw en finance. Er is hard gewerkt en in alle workshops kwam veel energie en creativiteit vrij.

Joyce Velu begeleidde de drie finance bijeenkomsten. “In de finance groep hebben we het voornamelijk gehad over het geldsysteem en wat daar fundamenteel mis mee is. In deze drie rondes in Rotterdam kwam telkens het thema armoede terug. Hoe kan het dat bepaalde groepen daarin blijven hangen, wat hebben ze nu echt nodig om verder te komen, wat is de rol van de gemeente daarin, et cetera? Ik vond het een interessant thema!” Kan ‘de Dam’, de lokale Rotterdamse munteenheid, bijvoorbeeld een rol spelen in het verminderen van de armoede en het aanjagen van de lokale economie en is Rotterdam niet een uitstekende plek om het basisinkomen te testen? Deze en andere vragen worden nu in part-ups uitgewerkt.

In de bijenkast energie is geopperd om de eeuwige strijd tussen 010 en 020 dan maar eens op een positieve manier in te zetten. Welke stad mag zich over een paar jaar de meest CO2 neutrale stad van Nederland noemen? Spreker Mark van Baal, initiatiefnemer van Follow This, verbond de thema’s energie en kapitaal op een mooie manier door te vertellen over zijn initiatief om als groep aandeelhouders Shell door middel van een motie te dwingen om te schakelen naar een duurzaam energiebedrijf. De motie is niet aangenomen, “maar”, aldus Mark van Baal, “reken maar dat er achter de gesloten deuren van de directie een pittige discussie over dit onderwerp gaande is.”

Sprekers Eugen Oetinger van ComDys, en Dr. Ingrid Mulder (onderzoeker van de TU Delft en aanjager van het project Participatory City Making), wezen op de moeilijkheden en valkuilen die veel veranderaars op hun weg tegenkomen. Eugen Oetinger heeft een handvat ontwikkeld om “weerstand te helpen oplossen en verlammende bureaucratie te helpen elimineren.” Dr. Mulder wil heel graag kantelaars bijstaan en hen helpen de veel voorkomende valkuilen te omzeilen. Inspirator en kantelaar van het eerste uur Jan Rotmans gaf in zijn verhaal aan dat weerstand erbij hoort. Zo zagen velen in Rotterdam eind 19e eeuw ook veranderingen in hun stad met angst en beven tegemoet. Er was veel verzet tegen het uitdiepen van een tak van de Maas en het aanleggen van de Parkhaven, waar nu het Maastheater gelegen is. Uiteindelijk hebben de Rotterdammers deze veranderingen massaal omarmd en is de haven een onderdeel geworden van de Rotterdamse identiteit. Rotmans ziet vaak dat een mentaliteit van “gewoon beginnen ondanks alle tegenwerking” inspirerende veranderingen in gang zet. Deze mentaliteit past natuurlijk uitstekend bij de Rotterdammers. Tegenwind, tegenlicht, tegen de stroom in varen; het zal de Rotterdammers van Rotterdam Kantelt niet afschrikken nu echt met deze prachtige stad aan de slag te gaan!

Oké, er is nog geen pasklare oplossing voor de eerder genoemde problemen. Nee zeg, Rome is ook niet in één dag gebouwd en Rotterdam is niet in één dag gekanteld. Maar, mensen hebben elkaar gevonden in hun enthousiasme en liefde voor de stad en hebben zich, door middel van part-up, verbonden aan het uitwerken van de vele ideeën die op 27 mei zijn geopperd. En, om nogmaals Jules Deelder erbij te halen, kunnen we terugkijkend stellen dat Rotterdam nog steeds vierkant, hoog en hoekig is maar er nu echt een lichte kanteling te zien is, al dan niet met tegenlicht!

Doe mee! Moet jouw stad ook hoognodig kantelen? Neem contact op met Nederland Kantelt en word onderdeel van een groeiende beweging!