Afgelopen week nodigde Tjitske Poelsma, trekker van het Leiderschapsprogramma van de Drechtsteden, Jan Rotmans van Nederland Kantelt uit voor een middag frisdenken rond leiderschap in de Duurzaamheidsfabriek van Rein Meester op het leerpark in Dordrecht. De duurzaamheidsfabriek is een locatie waar onderwijs, bedrijfsleven en overheid samenkomen. De bijeenkomst werd voorgezeten door Rianne van den Berg, de gemeentesecretaris van Ablasserdam.

De presentatie van Rotmans gaat over passie en radicale veranderkracht en is soms erg persoonlijk en zet de toehoorders in de zaal behoorlijk aan het denken. Vooraf laat Rotmans, die enkel een headset en een presentatie nodig heeft om zijn verhaal luister bij te zetten, weten dat ALLE reacties welkom zijn. De wereld verandert heel snel en fundamenteel, en dan kun je twee dingen doen: 1) Je kunt je schouders ophalen en denken “Het zal wel” 2) Of je kunt denken: “Ik ga mee bewegen.” Rotmans en Nederland Kantelt kiezen duidelijk voor dat laatste. Met alle voorbeelden die Rotmans geeft laat hij merken dat alles verandert: het denken, het organiseren, de wijze van leidinggeven en dat de grote instituties niet meebewegen door gebrek aan leiderschap. “Waar koersen wij eigenlijk op af?” Het is een vraag die Rotmans de zaal meermaals stelt. “Welke samenleving en welke economie willen we trekken?” En dan komen de feiten: 1) Samenleving wordt decentraal en bottom-Up, 2) Economie wordt decentraal en circulair, en: 3) Nieuwe macht ontstaat.

Van overheid naar tussenheid
Rotmans suggereert een bezem door de samenleving te halen, waardoor ruimte ontstaat omdat we zitten met oude systemen die niet adaptief zijn voor de nieuwe situatie, hij suggereert ook een Ministerie van Opruiming ( in reactie op de inaugurale rede van Derk Loorbach die een Ministerie van Vernietiging voorstelde?) voor alle wetten en regels die in de weg staan. En vervolgens gaat zijn verhaal verder: met uitstapjes naar zorg en onderwijs, naar bouw en energie.

Van overdaan naar onderdaan.
In de visie van Rotmans is er straks een kleine overheid die vooral verantwoordelijk is voor veiligheid en privacy, maar de andere dingen kunnen burgers zelf. Rotmans haalt de Waal en zijn Disruptieve burger aan, die komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf in. Rotmans geeft inspirerende voorbeelden en heeft het over een revival van de maakindustrie en nieuwe ambachten, zelf dingen maken in gemeenschappen met hulp van 3d printers en ‘The Internet of Things‘.

Samendenken en samenwerken
Naast samendenken en samenwerken vraagt Jan Rotmans tot slot de leiders Kairos momenten in te bouwen, en verwijst daarbij naar het laatste boek van filosoof Joke Hermsen: Kairos, een nieuwe bevlogenheid. Wie wezenlijk wil veranderen moet eerst tot stilstand komen. Wat betekent dat voor leiders: Richting geven en ruimte bieden, dienend leiderschap. Wat zijn je kernwaarden en drijfveren? Durf je je eigen uitgangspunten ter discussie te stellen? Waarom doe ik de dingen die ik altijd heb gedaan? Kairos creëert tijd voor jezelf om dingen samen te laten komen, alle druk valt weg.

Follow up Leiderschapsbijeenkomst Drechtsteden
Aan het eind van de bijeenkomst is er door Nederland Kantelt een verdiepingsactiviteit aangeboden in de vorm van een expeditie naar kantelinitiatieven in de nieuwe economie. Zo kunnen de leidinggevenden met eigen ogen zien hoe de kantelende samenleving vorm krijgt. Hierop is goed ingeschreven, eind oktober zal de expeditie plaatsvinden in Rotterdam onder leiding van Nynke Schaaf van Nederland Kantelt.